Bakan Yusuf Tekin, Eğitim Bütçesini Meclise Sundu

Millî Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, TBMM Plan ve Bütçe Kurulunda Bakanlığının 2025 yılı bütçesinin sunumunu gerçekleştirdi.

Eğitimin en temel insan haklarından biri olmakla birlikte devletlerin de temel vazifelerinden biri olduğuna işaret eden Bakan Yusuf Tekin, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün “Cumhuriyet sizden fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür kuşaklar ister.” veciz sözünde karşılığını bulan ulusal eğitim davasının oluşturduğu şuurla Bakanlık olarak eğitimi yalnızca maddi refah sağlayacak yolları açan bir yatırım alanı olarak değil, tıpkı vakitte beşere dokunan her alanı ihya ederek ulusal varlığı ve istikbali teminat altına almanın en tesirli yolu olarak gördüklerini anlattı. Bu yaklaşımla cumhuriyetin ikinci asrına tekabül eden 21. yüzyılın, yani Türkiye Yüzyılı’nın birebir vakitte “eğitimin yüzyılı” olarak şekilleneceğine inandıklarını aktaran Bakan Tekin, bu hedefin tecellisi için var güçleriyle çalıştıklarını söyledi.

Günümüzdeki ekonomik, toplumsal ve teknolojik gelişmelerin, öğrenci merkezli anlayıştan bir adım daha öteye gitmeyi mecburî kıldığını ve öğrencinin öğrenme taleplerinin dikkate alındığı bir öğrenme sürecini ön plana çıkardığını aktaran Bakan Tekin, “Eğitimin bir öteki istikametiyle de faziletli bir toplum inşa etmenin değerli bir vasıtası olduğunu söyleyebiliriz. Yeni attığımız adımlarımızla gerçekleştirmek istediğimiz dönüşüm; temel hak ve hürriyetleri merkeze alan, insanı önceleyen, kozmik uygulamalarla uyumlu, ulusal ve manevi hassasiyetleri önemseyen, maharet ve görgü odaklı, esnek ve sürdürülebilir bir eğitim hizmetini hedeflemektedir.” değerlendirmesinde bulundu. Çağın ve geleceğin marifetleriyle donanmış ve bu donanımı insanlık hayrına sarf edebilen, bilimsel yaklaşıma sahip, kültürel zenginliğinin farkında olan ve mensubu olduğu milletine karşı hassas, “yetkin ve erdemli” jenerasyonlar yetiştirmeyi hem misyon hem de sorumluluk olarak telakki ettiklerini belirten Bakan Tekin, “Eğitim sistemimizin maksadı ve pek alışılmış bizim mefkûremiz, ‘iyi insan’ yetiştirmektir. Millî Eğitim Bakanı olarak şahsım başta olmak üzere tüm takımlarımızla çalışmalarımızı bu amaca uygun olarak yürütüyoruz” diye konuştu.

Bakan Tekin, bu inançla erken çocukluk eğitiminden başlayarak eğitim ve öğretimin her kademesinde bireylerin daha nitelikli eğitime erişebileceği bir sistemi oluşturma kararlılıklarının 22 yıldır kesintisiz sürdüğünü söz etti. Bakan Tekin, “Popülist yaklaşımlarla asla zayıflatılmaması ve büyük bir hassasiyetle ele alınması gereken ‘millî meselemiz’ eğitim alanında, 2025 yılında gerçekleştireceğimiz çalışmalara ve bütçesine verecekleri dayanakla eğitimi daha üst düzeye taşıma ismine sunacakları yapan katkılar için Plan ve Bütçe Komitesi üyesi tüm milletvekillerine şimdiden teşekkürü bir borç biliyoruz.” tabirlerini kullandı.

Bakan Tekin, Bakanlık olarak ülkenin Türkiye Yüzyılı vizyonu gayelerine ulaşmada sorumluluk almak ve katkı vermek için yüksek bir motivasyonla çalıştıklarını belirtti. Bunun gerçekleşmesinin elbet ülke olarak tüm kurumların ve vatandaşların sürece dâhil olmasıyla mümkün olabileceğine işaret eden Tekin, “Bunun için başlattığımız eğitim seferberliğine toplumun tamamının katkısını almak, önceliğimizdir” diye konuştu. Bakan Tekin, bu vizyon çerçevesinde yüklendikleri sorumluluklara omuz vermek isteyen başta siyasetçiler olmak üzere velileri, vatandaşları, hayırseverleri, belediyeleri ve başka paydaşları çocukların geleceğini güzelleştirecek bu öykünün kesimi olmaya davet etti.

Millî Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, 2002’de Ulusal Eğitim Bakanlığının merkezi idare bütçesinden en büyük hissesi alan 4. kurum iken 2003’ten bu yana olduğu üzere 2025 yılında da en büyük hissesi alan kurum olduğunu bildirdi. Millî Eğitim Bakanlığı, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı, Yükseköğretim Kalite Kurulu Başkanlığı, üniversiteler ve öbür Bakanlıklara ayrılan kaynaklarla birlikte eğitim bütçesinin, 2 trilyon 186 milyar 575 milyon 227 bin lira olarak belirlendiğini belirten Bakan Yusuf Tekin, “Bu sayı, 2025 yılı merkezî idare bütçesinin yüzde 14,84’ünü oluşturmaktadır.” bilgisini verdi. Verilen bu dayanak sayesinde eğitimde fiziki ve teknolojik altyapı, insan kaynağı, mevzuat ve müfredat hususlarında milletlerarası göstergelerde de vurgu yapılan kıymetli ilerlemeler kaydedildiğine işaret eden Bakan Tekin, bu ilerlemeler sayesinde eğitime erişim, okullaşma oranları ve eğitimin niteliğinin arttığını tabir etti.

2002’den itibaren eğitimde sağlanan gelişmeleri datalarla aktaran Tekin, örgün eğitimde 2002-2003 eğitim öğretim yılında 367 bin 145 derslik varken 2024-2025 eğitim öğretim yılında 734 bin 913 derslik ile hizmet verdiklerini belirtti. Bakan Tekin, “Son yirmi yılda, evvelki 80 yılda yapılandan daha fazla derslik inşa edilmiştir.” dedi. 2002-2003 eğitim öğretim yılında resmî okullarda 515 bin 253 öğretmen görev yaparken, bugün 1 milyon 23 bin 553 öğretmenle millete karşı sorumlulukları yerine getirme uğraşında olduklarına dikkati çeken Tekin, “Hâlen misyonunun başında olan öğretmenlerimizin yaklaşık yüzde 80’inin hükûmetlerimiz devrinde atandığını tabir etmek isterim. Ayrıyeten rakamsal olarak 799 bin 643 öğretmenin atamasını gerçekleştirmiş durumdayız.” değerlendirmesinde bulundu. Yapılan bu yatırımlar sayesinde 2002-2003 eğitim öğretim yılında ilköğretimde 36, ortaöğretimde 30 olan derslik başına düşen öğrenci sayısının, 2024-2025 eğitim öğretim yılında ilköğretimde 23, ortaöğretimde 22’ye düştüğünü belirten Bakan Tekin, “Aynı şekilde, 2002-2003 eğitim öğretim yılında ilköğretimde 28, ortaöğretimde 18 olan öğretmen başına düşen öğrenci sayısı bu yıl ilkokulda 18, ortaokulda 14, ortaöğretimde ise 12 olmuştur.” bilgisini paylaştı. Bu sayılar incelendiğinde, eğitimin tüm kademelerinde okullaşma oranlarının arttığını, derslik ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısının kıymetli ölçüde azaldığını vurgulayan Tekin, “Böylece, ülkemizin eğitim alanındaki görünümünün OECD ortalamalarına ulaşması, ülkemiz ismine büyük bir muvaffakiyet, çocuklarımız ismine ise memnuniyet verici bir kazanımdır.” dedi.

Bakan Tekin, eğitimde fırsat eşitliğini güçlendirmek için kurallı eğitim yardımından pansiyon kapasitelerinin ve bursların artırılmasına, taşıma yoluyla eğitime erişim hizmetinden fiyatsız ders kitapları ve yardımcı kaynaklara kadar çok kapsamlı toplumsal yardım hizmetlerinin kararlı, kapsamlı ve birbirini destekleyecek biçimde verildiğini vurguladı. Bu çalışmalar sayesinde, dezavantajlı öğrenciler başta olmak üzere toplumun tüm bölümlerinin eğitime erişiminin daha da kolaylaştırıldığını belirten Bakan Tekin, şöyle devam etti: “2023-2024 eğitim öğretim yılında, öğrenci taşıma uygulaması ile toplam 1 milyon 146 bin 213 öğrenciye taşıma ve 1 milyon 29 bin 250 öğrenciye de fiyatsız öğlen yemeği verilmiştir. Bu kapsamda, taşıma hizmeti ve fiyatsız öğlen yemeği hizmeti sarfiyatları için toplam da 24 milyar 942 milyon 612 bin 302 lira harcama yapılmıştır. Bunlara ilaveten, 6 Şubat 2023’te meydana gelen asrın felaketi sonrasında ikametlerinden ayrılıp öteki vilayetlerde eğitim öğretimine devam eden öğrenciler, barındıkları toplumsal tesisler, öğretmenevleri ve yurtlardan kayıtlı oldukları okullara fiyatsız taşınarak fiyatsız öğlen yemeğinden de faydalandırılmıştır.”

Bakan Yusuf Tekin, eğitimde fırsat eşitliğini güçlendirmek hedefiyle hayata geçirilen ücretsiz ders kitabı uygulaması kapsamında, toplamda 4 milyar 430 milyon ders kitabının fiyatsız dağıtıldığını bu yıl ise 180 milyon ders kitabının öğrencilere fiyatsız dağıtıldığını bildirdi. Dezavantajlı çocukların okula erişiminin artırılması ve öğrenme kayıplarının giderilmesine de özel kıymet verdiklerinin altını çizen Tekin, nüfusu az ve dağınık olan köy ve gibisi yerleşim yerlerinde okul öncesi eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak gayesiyle bir yerleşim yerinde ana sınıfı açılması için gerekli öğrenci sayısının 10’dan 5’e düşürüldüğünü anımsattı. Ayrıca, okul öncesi eğitim kurumu bulunmayan ve kâfi öğrenci sayısı olmadığı için ana sınıfı açılamayan kırsal yerleşimlerde, esnek vakitli, toplum temelli ve fiyatsız eğitim veren uygulamaların hayata geçirildiğini belirten Bakan Tekin, bu bölgelerde ana sınıfı açılamaması durumunda, alternatif erişim modellerinin geliştirildiğini anlattı. Bu kapsamda “Gezici Öğretmen Sınıfı” modeli ile bir öğretmenin birden fazla yerleşim yerine giderek çocukları uygun bir alanda toplayıp eğitim verdiğini, “Taşıma Merkezi Ana Sınıfı” modeliyle ise çocukların rehber işçi eşliğinde en fazla 20 kilometre aradan taşıma merkezi seçilen okula ulaşarak eğitim aldığını aktaran Tekin, mevsimlik tarım çalışanları ile göçer ve yarı göçer ailelerin çocuklarının eğitime erişimleri ile ilgili bu yıl prestijiyle değerli bir hareket planını hayata geçirdiklerini belirtti.

Bakan Tekin, sunumunda okullaşma oranlarına ilişkin şimdiki dataları de paylaştı. Okul öncesi eğitimde 5 yaş kümesinde okullaşma oranının 2002-2003 eğitim öğretim yılında yüzde 11,7 iken 2023-2024 eğitim öğretim yılında ise yüzde 84,26’ya yükseldiğini bildiren Bakan Tekin, şöyle konuştu: “İlköğretimde okullaşma oranı 2002-2003 eğitim öğretim yılında yüzde 90,98 iken 2023-2024 eğitim öğretim yılında yüzde 95,65’e yükselmiştir. Ortaöğretimde okullaşma oranı 2002-2003 eğitim öğretim yılında yüzde 50,57 iken 2023-2024 eğitim öğretim yılında yüzde 87,97’ye ulaşmıştır. Milletlerarası karşılaştırmalarda kolaylık sağlamak açısından eğitim kademesinden bağımsız olarak yaş kümelerine nazaran okullaşma oranlarına bakıldığında 2023-2024 eğitim öğretim yılında 5 yaş kümesinde yüzde 86,24, altı dokuz yaş kümesinde yüzde 98,61, on on üç yaş kümesinde yüzde 98,32 ve on dört on yedi yaş kümesinde ise yüzde 91,25 oranlarına ulaşılmıştır.”

Çalışmalarının memleketler arası raporlardaki yansımalarının memnuniyet verici olduğunu söz eden Bakan Tekin, şu bilgileri verdi: “OECD tarafından 2024 yılında yayımlanan ‘Bir Bakışta Eğitim’ raporunda, OECD genelinde öğretmen başına düşen öğrenci sayısı ilkokulda 14, ortaokul ve ortaöğretimde ise 13 olarak gerçekleşmiştir. Bu datalara nazaran ortaöğretim seviyesinde OECD ortalamasına ulaştığımız rahatlıkla görülmektedir. Türkiye’nin okullaşma oranında göstermiş olduğu dikkat cazibeli artış yeniden birebir raporda vurgulanmaktadır. Türkiye’de 6-14 yaş aralığında okullaşma oranı yüzde 98,8 ile OECD ortalamasının üzerine çıkmıştır. Bu göstergeler sizlerin sayesinde ülkemizin eğitime yaptığı yatırımların tesirlerinin görülmeye başladığının ispatıdır. Tekrar OECD raporuna nazaran Türkiye’nin eğitim harcamaları açısından da OECD ortalamasıyla uyumlu olduğu görülmektedir. Türkiye’de eğitim, tüm kamu harcamalarının yüzde 10,7’sini oluşturmakta, OECD’de bu ortalama yüzde 10 civarındadır.”

Bakan Tekin, Türkiye’nin üyesi olduğu OECD’nin “Uluslararası Öğrenci Kıymetlendirme Programı”na da değindi. Türkiye, PISA uygulamasına birinci sefer katıldığı 2003’te matematik alanında 41 ülke içinde 34, fen alanında 35, okuma maharetleri alanında ise 33. sırada yer aldığını; 2022 PISA uygulamasında ise Türkiye’nin okuma hünerleri alanında 81 ülke ortasında 36, matematik alanında 39, fen alanında ise 34. sırada yer aldığını söyledi. PISA 2022 raporunda “Türkiye, on yıldan uzun bir müddet boyunca birçok alanda düzgünleşme sağlayan az ülkelerden birisidir.” tabirinin yer aldığını belirten Bakan Tekin, “PISA, Türkiye’nin sağladığı bu başarılarla ilgili olarak başka ülkelerle bu muvaffakiyetlerin paylaşılması manasında bir toplantı talep etmiş, olup bu toplantı,  7-9 Mayıs ortasında 90 ülkeden yaklaşık 200 temsilcinin iştirakiyle gerçekleştirilecektir” diye konuştu.

TIMSS araştırmasında 1999’da matematik alanında birinci kere hazırlanan raporda 38 ülke ortasında Türkiye’nin 31. sırada, 2019 yılında ise 39 ülke ortasında 20. sırada yer aldığını belirten Tekin, “PISA ve TIMSS’e ek olarak Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı İnsani Gelişme Raporu’nda Türkiye 193 ülke ortasında 45. sıraya yükselerek üst üste 4. defa ‘çok yüksek insani geliştirme’ kategorisinde yer alan ülke hâline döndük.” dedi. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin program geliştirme sürecinin eğitim bilimlerinin temel unsurlarına uygun formda planlandığını vurgulayan Bakan Tekin, sürecin ihtiyaç tahliliyle başlatıldığını söyledi. İhtiyaç tahlili kapsamında 81 ilin ulusal eğitim müdürlüğünde program kıymetlendirme kurulları kurularak mevcut programların değerlendirilmesinin yapıldığını anlatan Tekin, öğretmenlerin süreçte karşılaştıkları zorluklar, mevcut öğretim programlarına dair eksiklikler ve gereksinimler hakkında kapsamlı bilgi toplama çalışması yapıldığını belirtti.

Bakan Tekin, 81 vilayetten öğrenci görüşleri alındığını, 17 bin öğrencinin yanıtladığı anket çalışmasıyla öğrencilerin beklentileri ve gereksinimlerinin tespit edildiğini söz ederek, “2013’ten itibaren öğretim programları ve ders kitaplarına ait gelen görüş ve teklifler, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından arşivlenmiş ve bu görüşler üzerinde içerik tahlili yapılarak çalışmalar rapor hâline getirilmiştir. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli öğretim programlarında kullanılması kararlaştırılan maharet setleri ile ilgili çalışmalar, sivil toplum kuruluşlarına da gönderilerek onların da görüş ve teklifleri alınmıştır.” diye konuştu. Çalışmaların deneyimli ve alanında uzman büyük bir grupla yürütüldüğüne dikkati çeken Bakan Tekin, şunları kaydetti: “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli; milletimizin esaslı tarihini, kültürünü, kıymetlerini, geçmişten gelen birikimini merkeze alan bakış açısıyla hazırlanmıştır. Modelimiz, milletlerarası standartlar gözetilerek günümüz dünyasının ileri bilim ve teknolojiye duyduğu muhtaçlığı karşılama maksadı taşımaktadır. Yeni müfredatımızla gayemiz, ulusal, manevi ve insani kıymetler istikametinde okuyan, düşünen, araştıran, sorgulayan, dikkat ve farkındalığı gelişmiş, eleştirel bakabilen, tahlil odaklı, sorumluluk sahibi, uzman ve şahsiyetli bireyler olarak yetişmelerini sağlamaktır. Bu modelle eğitim öğretim sistemimizin merkezine aldığımız öğrencilerimizi, toplumsal ve manevi gelişim taraflarıyla bütüncül olarak geliştirmeye çalışıyoruz.” Bakan Tekin, bu müfredatla öğrencileri yarıştırıcı ve ayrıştırıcı anlayışlardan uzak, ferdi farklılıkları göz önüne alan, onların öğrenme gereksinimlerine ve suratlarına uygun farklılaştırılmış öğretim yaklaşımını değerli yenilik olarak hayata geçirdiklerini tabir etti.

Bakan Tekin, yükseköğretimde son yıllarda yaşanan niceliksel büyümeyle başta yükseköğretime erişim olmak üzere birçok alanda değerli ilerlemeler kaydedildiğini belirterek, 2023-2024 eğitim ve öğretim yılında 208 yükseköğretim kurumunda 7,4 milyon öğrencinin tahsil gördüğünü söyledi. Tekin, 1984’te 20 bin 333 olan toplam öğretim elemanı sayısının bu yıl 184 bin 167’ye, tıpkı devirde öğretim üyesi sayısının ise 6 bin 826’dan 106 bin 495’e yükseldiği bilgisini verdi. Yükseköğretim Şurasının “uluslararasılaşma”yı stratejik bir maksat olarak benimsediğini ve bu konuda tüm üniversiteleri teşvik ettiğini lisana getiren Tekin, “UNESCO bilgilerine nazaran 2019 yılından itibaren Türkiye, dünyada en fazla memleketler arası öğrencinin bulunduğu birinci on ülke ortasında yer almaktadır. Üniversitelerimizde tahsil gören memleketler arası öğrenci sayısı 2013’te 43 bin 251’ken, bu yıl prestijiyle 345 bine ulaşmış durumdadır.” diye konuştu.

Millî Eğitim Bakanı Tekin, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Başkanlığının ülkenin kıymetli hizmet kurumlarından biri olduğunu söz ederek kelamlarına şöyle devam etti: “Bütün hizmetlerini e-Devlet standartları çerçevesinde yürütmekte, bilimsel ve teknolojik yeniliklerden yararlanarak daima kendisini geliştirmekte, hizmet kalitesini günden güne artırmaktadır. ÖSYM her yıl yaklaşık on bir on dört milyon ortasında değişen adaya 60 farklı sınavı gerçekleştiren bir kurumdur. Yaklaşık olarak ayrıyeten 25 kamu kurumuna da yerleştirme fonksiyonunu yerine getirmektedir. 2024 yılı içinde ÖSYM bünyesinde bugüne kadar yaklaşık 14 milyon adayın katıldığı 17’si elektronik olmak üzere, toplam 60 imtihan gerçekleştirilmiştir. Bu imtihanlarda manisi yahut sıhhat sorunu olan yaklaşık 154 bin aday, sıhhat durumlarına uygun şartlar sağlanarak imtihanlara alınmıştır.” Bakan Yusuf Tekin, sunumunun sonunda Bakanlığının 2025 yılı bütçesinin eğitim topluluğuna, tüm paydaşlara ve ülkeye iyi olması temennisinde bulundu.

“60 bin şahıstan 1100 kişinin yeri değişmiş”

“Yeni bütçemizle inşallah bu düşünceyi aşmış olacağız”